Prawie złote polskie szachy

Drodzy rodacy, którzy kochacie wykorzystywać sukcesy polskich sportowców niepiłkarzy, by dokopać polskim piłkarzom – że wstrętne przepłacane nieroby – mam dla was wspaniałą wiadomość. Otóż nie zdążyliśmy się jeszcze oswoić z obronionym złotem mundialu przez siatkarzy, a już fenomenalny wynik na swoim mundialu odnieśli szachiści. Nie trzeba nawet rozpylać bzdur o finansowych premiach dla zawodników (krążyło ich w ostatnich dniach mnóstwo, to zaraza nie do zatrzymania), bo z grubsza wiadomo, że PZSzach nie może konkurować nie tylko z PZPN, ale i PZPS. Gdyby nawet Jan Krzysztof Duda, Radosław Wojtaszek, Kacper Piorun, Jacek Tomczak oraz Kamil Dragun wzięli złoto zakończonej właśnie w gruzińskim Batumi olimpiady szachowej, to jeszcze długo nie pożyją jak czołowi bohaterowie naszego futbolu, którzy „niczego nie osiągnęli”.

Szachiści nie wygłówkowali medalu w żadnym kolorze, zajęli czwarte miejsce. Cenniejsze od wszystkich czwartych miejsc, jakie zdołacie sobie w sporcie wyobrazić – a zarazem szczególnie gorzkie.

To najlepszy polski wynik od 1939 roku, gdy w Buenos Aires na srebrno wystrojona została drużyna na czele z Mieczysławem Najdorfem i Ksawerym Tartakowerem – nazwiska magiczne, najsłynniejsi obok Akiby Rubinsteina arcymistrzowie współtworzący złotą erę naszych szachów, udekorowaną przed wojną na aż sześciu olimpiadach. Ze złotym szczytem w 1930 roku. Jednak nie perspektywa historyczna czyni dokonanie obecnej reprezentacji nadzwyczajnym, lecz styl, okoliczności oraz pozycja, z jakiej przystępowali do rywalizacji.

Primo, musieli zmierzyć się ze wszystkimi naczelnymi potęgami, co do jednej – stanowiącymi czołowy kwintet USA, Rosją, Chinami, Azerbejdżanem, Indiami – w meczach o fundamentalnym znaczeniu dla tabeli. Secundo, minimalnie przegrali nie tyle brąz, ile złoto, o czym za chwilę. Tertio, dla zobrazowania skali wywołanej przez Polaków sensacji nie wystarczy powiedzieć, że średni ranking zawodników dawał im ledwie 11. miejsce w globalnej hierarchii – przeciętną może wszak zafałszować jeden gracz mocno odstający na plus lub minus. Istotniejsze, jaki w poszczególnych meczach był układ sił na poszczególnych szachownicach.

A działo się tak, że w zwycięskich (Rosja, USA) lub zremisowanych (Azerbejdżan, Indie) szlagierach każdy (!) z czterech Polaków grał z przeciwnikiem wyżej sklasyfikowanym, w wielu przypadkach zdecydowanie wyżej. Mimo to nie oddali żadnej partii. Bili się z imponującą determinacją, wychodzili cało z poważnych opresji. Jan Krzysztof Duda – nasz geniusz z rocznika 1998, główny kandydat na gwiazdę rozpoznawalną poza niszą koneserów – zderzył się ze wszystkimi kolosami, wyjąwszy nieobecnego mistrza świata Magnusa Carlsena. W pierwszym tygodniu zremisował Siergiejem Kariakinem (relacjonowałem tutaj jego bój z Norwegiem o globalny prymat), by olimpiadę zwieńczyć morderczą serią – w poniedziałek z Azerem Şəhriyarem Məmmədyarovem (3. na świecie), we wtorek z Ormianinem Levonem Aronianem (5.), w środę z włoskim Amerykaninem Fabiano Caruaną (2., kolejny pretendent, z Carlsenem zagra w listopadzie), w czwartek z Chińczykiem Lirenem Dingiem (4.), wreszcie w piątek z pomnikowym Hindusem Visvanathanem Anandem. Nie dał rady tylko przedostatniemu. A niepokonani Kacper Piorun i Jacek Tomczak (pokonał Władymira Kramnika) wypadli nawet lepiej, rzucając wyzwanie rywalom o teoretycznie jeszcze większej przewadze.

Jeśli zatem wartościować występ sportowca – i to, jak był przygotowany do konkretnej imprezy – według możliwości, jakie przypisywało mu się przed startem, Polacy pograli rewelacyjnie. Idealnie wybrali moment, by zbiorowo spróbować się zbliżyć do perfekcji. I od wybicia się na niebotyczny poziom dzieliło ich mniej niż się pozornie zdaje, gdy spojrzeć na pozycję w tabeli bez wnikania w szczegóły.

Nasi szachiści najdłużej bowiem byli niepokonani. Porażka zdarzyła im się jedna, podobnie jak wszystkim medalistom – z Chin, USA i Rosji. Wreszcie najważniejsze – w ostatniej rundzie wszyscy czterej Polacy zremisowali z rywalami z Indii, a gdyby choć jedną partię wygrali, nie wzięliby brązu, lecz złoto (po punktach decyduje współczynnik w kolumnie TB2 we wklejonej pod notką tabeli, tzw. system Sonneberga-Bergera). Byli tyci-tyci od szczytu, choć oczywiście w szachach nawet jedną wygraną od remisu dzieli sporo.

Emocjonujący finisz przywiódł mnie z powrotem do siatkarzy, stąd pierwszy akapit. Oni rozegrali niemal identyczny turniej jesienią 2015 roku, jeszcze pod trenerem Stéphane’em Antigą – w Pucharze Świata, w którym też każdy tłucze się z każdym, nie istnieje droga na skróty. Pruli wówczas od zwycięstwa do zwycięstwa, w oszałamiającym stylu rozprawili się z USA, do ostatniej kolejki trzymali pozycję lidera. I wtedy ulegli Włochom, co zepchnęło ich na trzecie miejsce – potwornie gorzkie, tylko srebro i złoto premiowano awansem. Michał Kubiak nazwał zdobyty wówcza brąz medalem z buraka.

W kraju tamten wynik również przyjęto jako niepowodzenie, choć Polacy grali znakomicie, wszyscy na podium mieli po ledwie jednej porażce, o kolejności przesądziły sety. Czyli drobiazgi. Jak teraz w przypadku szachistów, którym jednak przynajmniej nikt nie wytknie, że zawalili. Oberwaliby co najwyżej piłkarze – gdyby oczywiście tłumy wiedziały i pojmowały, jak wielkie rzeczy działy się w Batumi.